Spis treści
Nie w każdej branży i nie przy każdej umowie o pracę pracodawca rozważa możliwość zastosowania przepisu o zakazie konkurencji. W praktyce dotyczy to najczęściej tych pracowników, którzy mają dostęp do kluczowych dla funkcjonowania firmy na rynku informacji. Z tego też względu zakaz konkurencji czasowo może dotyczyć zarówno okresu świadczenia pracy u danego pracodawcy, jak i okresu po rozwiązaniu stosunku pracy.
Ustawodawca w dość liberalny sposób podchodzi do kwestii zakazu – to zainteresowane strony mogą w dowolny sposób decydować o tym, w jaki sposób czasowo będzie się kształtować. Formalnym wymaganiem jest jednak to, aby umowa o zakazie konkurencji została sporządzona w formie pisemnej, w innym przypadku jest nieważna.
Co oznacza zakaz konkurencji?
Zakaz konkurencji nie jest wymysłem firm – jest uregulowany w kodeksie pracy i ma na celu ochronę interesów pracodawcy poprzez ograniczenie możliwości prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej. Kluczowe aspekty dotyczące zakazu konkurencji zawarte są w art. 101 (1) Kodeksu pracy.
Zakaz obejmuje dwie sytuacje: kiedy stosunek pracy nadal trwa i kiedy wygasa. W pierwszej sytuacji pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy na rzecz podmiotu konkurencyjnego. Aby zakaz konkurencji był skuteczny, pracodawca i pracownik muszą zawrzeć na piśmie odrębną umowę o zakazie konkurencji.
Zakaz ten może również obowiązywać po zakończeniu stosunku pracy, jeśli zawarto odpowiednią umowę. W takim przypadku umowa powinna określać czas obowiązywania zakazu, zakres zakazanej działalności oraz ewentualne odszkodowanie dla pracownika.
Kara umowna i odszkodowanie przy zakazie konkurencji
Kara umowna przy zakazie konkurencji stanowi jeden z najistotniejszych (i budzących największe emocje) elementów. Wysokość kary zasądza się na podstawie doznanych przez pracodawcę szkód, jednak nie może być wyższa niż kwota 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika.
Co ważne, pracodawca nakładający na pracownika zakaz konkurencji po zakończeniu współpracy ma obowiązek wypłacania odszkodowania, którego wysokość nie może być niższa niż 25% wynagrodzenia pracownika. Oznacza to, że jeśli pracownik zarabiał na przykład 4000 zł miesięcznie, minimalna kwota odszkodowania powinna wynosić 1000 zł miesięcznie.
Odszkodowanie jest wypłacane za cały okres, na jaki umowa o zakazie konkurencji została zawarta po zakończeniu stosunku pracy. Jeśli zakaz trwa rok, odszkodowanie również powinno być wypłacane przez rok.
Czym jest działalność konkurencyjna?
W kodeksie pracy na próżno szukać definicji pojęcia „działalność konkurencyjna”. Z tego względu przyjmuje się, że pod takim sformułowaniem należy rozumieć korzystanie z poufnych informacji lub świadczenie pracy dla konkurencji. To samo dotyczy usług – trzeba pamiętać, że zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej może odnosić się również do nich.
Z punktu widzenia podmiotu zainteresowanego zastosowaniem umowy o zakazie konkurencji istotne jest to, że nie dotyczy ona wyłącznie sytuacji, w której pracownik rozpoczyna własną działalność gospodarczą. Zakaz obejmuje również fakt wykonywania pracy (zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy cywilnoprawnej) dla innych podmiotów, które działają w tej samej branży co dotychczasowy pracodawca. Tylko bowiem tak rozumiany zakaz konkurencji wyczerpuje w pełni swój sens.
Zapisy w umowie o zakazie konkurencji
Dochodzenie odszkodowania przez pracodawcę nie zawsze jest zadaniem łatwym. Pracodawca musi wykazać związek między działaniem pracownika a poniesioną szkodą. Sporo zależy od tego, jakie zapisy znalazły się w dokumencie podpisanym przez strony. Dlatego to niezwykle ważne, aby umowę skonsultować z prawnikiem.
Pracodawca może zastrzec w umowie, że będzie mógł dochodzić również odszkodowania przewyższającego wskazaną kwotę. To dodatkowe zabezpieczenie, które skutecznie powinno odstraszyć pracownika od podejmowania działań wbrew umowie o zakazie konkurencji. Jednocześnie taki zapis pozwala dochodzić pracodawcy pieniędzy i to bez względu na faktyczną wysokość szkody, jaką poniósł.
Zakaz konkurencji przestaje obowiązywać, gdy ustanie przyczyna uzasadniająca jego wprowadzenie lub gdy pracodawca nie wywiązuje się z obowiązku wypłaty odszkodowania.
Naruszenia zakazu konkurencji
Naruszenie zakazu konkurencji może mieć poważne konsekwencje. Pracodawca ma prawo do egzekwowania nałożonej kary umownej, jeżeli wykaże, że pracownik naruszył warunki zakazu konkurencji. Z reguły wymaga to udokumentowania naruszenia oraz wykazania, jak to naruszenie wpłynęło na działalność firmy.
W przypadku naruszenia zakazu konkurencji pracownik może zostać zobowiązany do zapłaty kary umownej.
Podsumowanie
Decydując się na podpisanie umowy zawierającej zakaz konkurencji, warto rozważyć kilka kwestii. Przede wszystkim, należy dokładnie zrozumieć, co oznaczają takie warunki. Zakaz konkurencji może wpływać na Twoje możliwości zawodowe po zakończeniu pracy dla danego pracodawcy, dlatego ważne jest, aby zrozumieć swoje zobowiązania i ewentualne konsekwencje naruszenia tych zasad.
Zwróć uwagę na wysokość kary umownej. Czy jest ona adekwatna do potencjalnego naruszenia? Czy możesz sobie pozwolić na jej zapłatę? Zawsze warto skonsultować takie kwestie z prawnikiem lub doradcą zawodowym, aby mieć pewność, że dokonujesz właściwego wyboru.
To może Cię również zainteresować