W pierwszej kolejności należy odwołać się do definicji pracownika młodocianego, aby wiedzieć, o kogo właściwie chodzi. Ustawodawca, w art. 190 Kodeksu pracy, stwierdził, że młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Jednocześnie zabronione jest zatrudnianie osób poniżej 16-go roku życia. Warto też pamiętać, że w tym zakresie przewidziana jest duża zmiana. Otóż, zgodnie z nową regulacją, przepis ten od dnia 1 września 2018 roku, będzie definiował młodocianego jako osobę, która ukończyła 15 rok życia, a nie przekroczyła 18 lat.
Powyżej wskazano, że osób poniżej 16-go roku życia nie można zatrudniać. Każdy pracodawca powinien wiedzieć, że od zasady tej istnieją odstępstwa. Mowa o rozporządzeniach przygotowanych w porozumieniu przez Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Oświaty i Wychowania, w których określono zatrudnianie młodocianych, którzy to nie ukończyli gimnazjum, nie posiadają kwalifikacji zawodowych do odbycia przygotowania zawodowego, nie mają 16 lat, ale ukończyli lub też nie ukończyli szkoły podstawowej.
Zatrudnienie młodocianych
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa młodocianych można zatrudniać w dwóch przypadkach. Mowa o przyjęciu osoby młodocianej:
- w celu przygotowania do zawodu (wówczas praca odbywa się w formie nauki zawodu lub też przyuczenia do wykonania określonej pracy zwłaszcza na stanowiskach robotniczych, które nie wymagają nauki do zawodu),
- przy pracy lekkiej, czyli takiej, która nie jest związana z przygotowaniem zawodowym.
Niezależnie od tego, w jakim celu młodociany jest zatrudniany, pracodawca musi pamiętać, że może zatrudnić tylko osoby, które ukończyły gimnazjum i przedstawią świadectwo lekarskie. W drugim przypadku chodzi o zaświadczenia od lekarza, w którym specjalista będzie stwierdzał, że brak jest przeciwwskazań do wykonywania przez osobę młodocianą prac określonego rodzaju, w szczególności, że praca danego rodzaju nie zagraża życiu młodocianego. Ustawodawca chroni w ten sposób zarówno życie, jak i zdrowie najmłodszych pracowników.
Umowa z pracownikiem młodocianym
Zatrudnianie młodocianych wiąże się z koniecznością zawarcia umowy. Warto podkreślić, że o ile kontrakt z dorosłymi pracownikami nie musi być zawarty w formie pisemnej (niemniej w ten sposób można uchronić się przed szeregiem rozmaitych roszczeń), to w przypadku pracowników młodocianych taki wymóg jest koniecznością. Zgodnie z §3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, pracodawca jest obowiązany zawrzeć z młodocianym na piśmie umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, stosownie do przepisów art. 195§1 Kodeku pracy. Inaczej mówiąc, podmiot zatrudniający powinien zawrzeć w umowie wszystkie elementy, które wymagane są w przypadku zawarcia umowy z dorosłym pracownikiem. Ponadto, z uwagi na wiek zatrudnionego, ważne jest też uwzględnienie szeregu innych informacji, które wskazywać będą na fakt, iż młodociany pracownik zatrudniony został w celu przygotowania do zawodu. Wśród tych należy wymienić między innymi:
- rodzaj przygotowania zawodowego,
- czas trwania, jak i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
- sposób dokształcania teoretycznego pracownika młodocianego.
Takie skonstruowanie umowy pozwoli na wyeliminowanie wszelkich niedociągnięć. Kontrakt będzie też czytelny dla obu stron, zwłaszcza zaś dla pracownika młodocianego.
Umowa z pracownikiem młodocianym powinna być podpisana na czas nieokreślony. Innymi słowy mówiąc, pracodawca nie powinien umieszczać w treści umowy dodatkowych punktów, które wskazywać będą bezpośrednio na czas jej trwania. Z drugiej strony warto pamiętać, że od tej zasady istnieje wyjątek. Mowa o przepisach szczegółowych, które regulują zatrudnianie pracowników młodocianych.
Z przywołanego powyżej Rozporządzenia można wyczytać, że pracodawca, który zatrudnia w celu nauki do zawodu większą liczbę młodocianych i nie wynika to z jego potrzeb może zawierać z młodocianymi umowy o pracę na czas określony. W takim przypadku obowiązuje go jednak konieczność zachowania terminów, które określone zostały w §6 wyżej wymienionego Rozporządzenia Nauka zawodu nie trwa krócej niż 24 miesiące i nie dłużej niż 36 miesięcy. Inaczej, jeżeli młodociany nie otrzymał promocji do klasy programowo wyżej. Wówczas istnieje możliwość przedłużenia czasu trwania nauki, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy. Dzięki temu młodociany ma szansę ukończenia nauki w szkole. Jeżeli pojawią się inne okoliczności losowe, przedłużenie takie jest również możliwe nie więcej jednak niż o 6 miesięcy.
