Spis treści
Czym jest spółka cywilna?
Czym jest spółka cywilna? Jest to forma działalności, która nie posiada osobowości prawnej. Oznacza to, że do czynności prawnych, czyli:
- zawierania umów,
- zaciągania zobowiązań,
są uprawnieni wspólnicy, nie zaś sama spółka. Co ciekawe, spółka cywilna nie musi być zorganizowana w celu działalności gospodarczej (aczkolwiek z reguły tak właśnie jest).
Nieruchomości oraz rzeczy ruchome wykorzystywane przez przedsiębiorstwo w takiej formie również nie należą do spółki cywilnej – zgodnie z prawem stanowią one współwłasność wspólników. Z drugiej strony, spółka cywilna może być pracodawcą w świetle Kodeksu pracy.
Umowę spółki cywilnej zawierają osoby fizyczne lub prawne. Kwestie związane z funkcjonowaniem tego typu spółek są w głównej mierze regulowane przez ustawę z dn. 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Dlatego też umowa spółki cywilnej to koszt – jej zawarcie to czynność podlegająca podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Od wartości wniesionego przez wspólników wkładu należy odprowadzić podatek PCC – zgodnie z przepisami wynosi on 0,5% od sumy wkładów.
Do zalet spółki cywilnej można zaliczyć m.in. prostotę zakładania nowego podmiotu, brak konieczności korzystania z notariusza podczas zawierania umowy. Istotnym atutem jest również prawo do uproszczonej księgowości (w przypadku rocznych przychodów do 2 mln euro). Z drugiej strony, spółka cywilna oznacza nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki oraz obowiązek opłacania ZUS.
Czym jest spółka jawna?
Czym jest spółka jawna? Spółka jawna (sp. j.) to taki podmiot, który w odróżnieniu od spółki cywilnej działa pod własną firmą i ma zdolność prawną (ale bez osobowości prawnej, czyli prawa do dokonywania czynności prawnych we własnym imieniu). Spółka jawna posiada własny majątek składający się z wkładów wspólników oraz mienia zgromadzonego w trakcie działalności biznesowej – majątek ten nie jest, tak jak ma to miejsce w przypadku spółki cywilnej, współwłasnością wspólników.
Umowa spółki jawnej także może zostać sporządzona bez udziału notariusza. Musi mieć ona formę pisemną pod rygorem nieważności. W przeciwieństwie do spółki cywilnej sp. j. należy zgłosić do KRS – Krajowego Rejestru Sądowego.
Różnice w opodatkowaniu
Jeśli chodzi o różnice między spółką cywilną a spółką jawną, to ważna jest m.in. kwestia opodatkowania. W przypadku spółki cywilnej podatnikiem podatku dochodowego są wszyscy jej wspólnicy w takim zakresie, w jakim uzyskują dochody z prowadzenia działalności. Inaczej jest w przypadku VAT – tu podatnikiem jest spółka jako odrębny podmiot.
Podobne regulacje w zakresie PIT dotyczą spółki jawnej. Warto przy tym pamiętać, że jeśli chodzi o sp. j., może ona podlegać pod CIT – podatek dochodowy od osób prawnych (w przypadku, gdy jej wspólnikami są inne osoby prawne).
Różnice w reprezentacji
Co do zasady, każdy ze wspólników tworzący spółkę cywilną może ją reprezentować podczas codziennych zadań operacyjnych. W przypadku niektórych sytuacji (tzw. czynności przekraczających kompetencje zarządu) wspólników niezbędna jest reprezentacja wszystkich wspólników. Podział na czynności „zwyczajne” i „nadzwyczajne” jest dość płynny, dlatego warto go sprecyzować w umowie.
Zgodnie z zapisami zawartymi w ustawie z dnia 15 września 2000 roku, do reprezentacji spółki jawnej są uprawnieni wszyscy jej wspólnicy (w zakresie wszystkich spraw sądowych oraz pozasądowych). Reprezentantem spółki jawnej może być również prokurent (w przeciwieństwie do spółki cywilnej).
Różnice w udziale w zysku
Co do zasady, każdy wspólnik spółki cywilnej – niezależnie od wartości wkładu – ma prawo do równej części zysku (założenia te można zmienić poprzez zapisy w umowie, uwzględniając np. udział procentowy wspólników). Wspólnika nie można jednak wyłączyć od udziału w zysku.
Podobnie przedstawia się kwestia podziału zysków w spółce jawnej, która – co do zasady – zakłada równy podział wypracowanej nadwyżki między wszystkich wspólników. Założenia te również można zmienić za pomocą odpowiednich zapisów umownych.
Niebezpieczeństwo płynące z przystąpienia do spółki jawnej
Spółka jawna to rozwiązanie, które wiąże się z licznymi zaletami. Taki stan rzeczy nie oznacza jednak, że wariant ten nie ma żadnych wad. Wręcz przeciwnie: uczestnictwo w spółce jawnej wiąże się z nieograniczoną odpowiedzialnością majątkową za zobowiązania powstałe w trakcie jak funkcjonowania.
To nie jedyna słabość tego rozwiązania – inną z wad jest większa ilość formalności. Oprócz wspomnianej już konieczności rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, w przypadku prowadzenia spółki jawnej konieczne jest informowanie urzędu skarbowego, czy sporządzenie okresowego sprawozdania finansowego za dany rok jest obligatoryjne. W przeciwnym razie grożą dotkliwe sankcje finansowe.
Kiedy warto wybrać spółkę cywilną, a kiedy spółkę jawną?
To, która forma działalności biznesowej jest lepsza: spółka cywilna czy jawna, jest uzależnione od potrzeb przedsiębiorcy. Utworzenie spółki cywilnej to dobry pomysł, jeśli chcesz szybko rozpocząć działalność. Zgłoszenie do CEIDG i wypełnienie innych formalności nie zajmie więcej niż kilka dni. W przypadku sp. j. należy dokonać wpisu do KRS – może być to bardziej czasochłonne.
Utworzenie spółki jawnej wiąże się z opłatą rejestracyjną w wysokości 250 lub 500 zł. Z drugiej strony, spółka jawna może być dobrym rozwiązaniem, jeśli nie posiadasz wysokiego kapitału na uruchomienie działalności (sp. j. to brak dolnego limitu kapitału początkowego). Ponadto, spółka jawna jest na swój sposób bezpieczniejsza – powstałe zobowiązania są ściągane przede wszystkim z majątku spółki, a odpowiedzialność wspólników jest subsydiarna.
Jeśli chodzi o możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości, to obydwa rodzaje spółek dają możliwość uniknięcia pełnych ksiąg rachunkowych (pod warunkiem, że roczne przychody nie przekroczą 2 mln euro).
W przypadku zarówno spółki cywilnej, jak i spółki jawnej konieczny jest jeszcze jeden element – pełne zaufanie do wspólników.