Spis treści
Dzięki przeczytaniu naszego artykułu dowiesz się:
- kim jest akcjonariusz?
- jak zostać akcjonariuszem?
- jakie są prawa majątkowe akcjonariuszy?
- jakie są prawa korporacyjne akcjonariuszy?
- czym jest walne zgromadzenie akcjonariuszy i jak wziąć w nim udział?
Prawa przysługujące akcjonariuszom to ważne zagadnienie w kontekście funkcjonowania nowoczesnych organizacji biznesowych. Oprócz tej kwestii warto jednak zainteresować się tematyką poszczególnych rodzajów spółek, w tym np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej czy spółki jawnej. Zainteresował Cię ten temat? Jeśli tak, to bardzo dobrze – cenne informacje możesz znaleźć w artykule: „Rodzaje spółek – czym charakteryzują się poszczególne typy spółek działających w Polsce?”.
Kim jest akcjonariusz?
Kim jest akcjonariusz? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta. Zasadniczo, akcjonariusz to posiadacz akcji wyemitowanych przed dane przedsiębiorstwo (spółkę). Akcje to rodzaj papierów wartościowych, które uprawniają ich posiadacza do decydowania o losach spółki. Taki stan rzeczy oznacza, że akcjonariusz jest formalnie współposiadaczem danej spółki, nawet jeśli posiada on tylko jedną spośród kilku milionów akcji wyemitowanych przez dany podmiot.
Dokumentem, który zawiera informacje na temat posiadaczy akcji, jest tzw. księga akcyjna. Ponadto, można być posiadaczem akcji na okaziciela – nie są one wówczas przypisane do posiadacza określonego poprzez imię i nazwisko (w przypadku osoby fizycznej) lub firmę (w przypadku osoby prawnej).
Mówiąc o akcjonariuszach, rozumie się posiadaczy akcji wyemitowanych przez spółkę akcyjną, PSA – prostą spółkę akcyjną lub spółkę komandytowo-akcyjną. Odpowiednikiem akcjonariusza, w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (tzw. spółki z o.o.), jest udziałowiec dysponujący udziałami.
Jak zostać akcjonariuszem?
Należy na wstępie zaznaczyć, że akcjonariuszem może zostać zarówno osoba fizyczna (pojedynczy inwestor, który nie prowadzi zarobkowej działalności gospodarczej), jak i osoba prawna, czyli przedsiębiorstwo.
Zasadniczo, uzyskanie statusu akcjonariusza spółki nie jest niczym trudnym. W tym celu wystarczy nabyć akcje notowane na przykład na GPW – Giełdzie Papierów Wartościowych. Można to zrobić poprzez wizytę w biurze maklerskim lub za pośrednictwem aplikacji internetowej prowadzonej na przykład przez bank.
Akcjonariusze muszą liczyć się z określonymi prawami i obowiązkami wynikającymi z faktu posiadania przez nich akcji. Jeśli chodzi o obowiązki akcjonariusza, jest to między innymi wymóg opłacenia nabytych akcji w terminie określonym przez statut bądź walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki.
Generalnie, akcjonariuszom przysługują – z tytułu posiadania akcji spółki – dwa rodzaje uprawnień. Są one następujące:
- prawa majątkowe,
- prawa korporacyjne.
Jakie są prawa majątkowe akcjonariuszy?
Do najważniejszych praw majątkowych akcjonariuszy należą następujące rodzaje uprawnień:
- prawo do udziału w zysku wypracowanym przez spółkę (prawo do dywidendy),
- prawo do pierwszeństwa poboru akcji nowej emisji,
- prawo do udziału – obok wierzycieli spółki – w majątku spółki objętym procedurą likwidacyjną.
Oczywiście, akcjonariusz może także dokonać sprzedaży posiadanych akcji. Co więcej, obrót tego typu papierami wartościowymi jest silnie zinstytucjonalizowany. Przykładowo, akcje wyemitowane przez przedsiębiorstwa można bez większych trudności nabywać oraz sprzedawać na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku akcji wyemitowanych na rynkach NewConnect czy Catalyst.
Inwestorzy (zarówno ci indywidualni, jak i profesjonalne fundusze inwestycyjne) dokonują zakupu akcji z zamiarem ich późniejszej odsprzedaży po cenie, która przewyższy nie tylko cenę zakupu, ale także koszty prowizji. Osiągnięty w ten sposób zysk jest następnie opodatkowany 19-procentowym podatkiem od dochodów kapitałowych (potoczne określenie tego obciążenia to „podatek Belki”).
Jakie są prawa korporacyjne akcjonariuszy?
Przez prawa korporacyjne rozumie się takie uprawnienia akcjonariuszy jak między innymi prawo do:
- zabierania głosu podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszowi,
- uzyskania podczas obrad walnego zgromadzenia informacji dotyczących obecnych i planowanych działań spółki,
- zaskarżenia uchwał podjętych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- kandydowanie do organów spółki.
Czym jest walne zgromadzenie akcjonariuszy i jak wziąć w nim udział?
Walne zgromadzenie akcjonariuszy (WZA) to posiedzenie udziałowców spółki. Zgromadzenie to jest jednym z najważniejszych organów decyzyjnych w spółce. WZA dysponuje szerokimi kompetencjami pozwalającymi na przykład na odwołanie zarządu lub udzielenie mu absolutorium, decydowanie o sposobie wykorzystania kapitału zapasowego spółki, zgodę na nabycie nieruchomości przez spółkę. Ponadto, walne zgromadzenie akcjonariuszy zajmuje się rozpatrywaniem oraz zatwierdzaniem okresowych (rocznych) sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności spółki.
Aby wziąć udział w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, należy zgłosić taki zamiar w biurze maklerskim odpowiedzialnym za prowadzenie rachunku posiadacza papierów wartościowych. Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu może mieć charakter osobisty lub zdalny (z użyciem komunikatora internetowego).
Podsumowanie
Kwestie związane z akcjami w spółce, tzn. zwoływanie walnego zgromadzenia akcjonariuszy, prowadzenie na bieżąco księgi akcyjnej i podejmowanie decyzji o emisji nowych akcji, to aspekty ważne, ale nie jedyne. Oprócz wymienionych warto mieć na uwadze także konieczność spełnienia licznych obowiązków sprawozdawczych. Należy do nich na przykład obowiązek wpisu do CRBR, czyli Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Jest to bardzo istotna kwestia, ponieważ za nieprzestrzeganie regulacji prawnych w tym zakresie grożą surowe sankcje finansowe!