Urlop macierzyński

Zasiłek macierzyński - wszystko, co powinieneś wiedzieć

26 października 2023

4 z 5

Ocena: 4 z 5 | 11 głosów

11 głosów

9 komentarzy
Zasiłek macierzyński - wszystko, co powinieneś wiedzieć
Kto pobiera zasiłek macierzyński? To oczywiste – świeżo upieczone mamy. Ale czy tylko? Dowiedz się, komu i w jakiej wysokości przysługuje, a także jak długo trwa urlop macierzyński i rodzicielski.

Osoby chcące założyć rodzinę powinien zainteresować fakt istnienia ustawowych świadczeń, których finansowanie ma źródło w składkach chorobowych. Mowa o zasiłku macierzyńskim, który jest wypłacany na urlopach – macierzyńskim i rodzicielskim. Zasady dotyczące zasiłku zmieniły się nieco w 2023 roku.

W tym artykule skupimy się właśnie na zasiłku macierzyńskim (którego część może wykorzystać tata – stąd potoczna nazwa „tacierzyński”, którą można czasem usłyszeć). Jak złożyć wniosek, co, jeśli nie masz umowy o pracę i jak długo można korzystać z macierzyńskiego – odpowiadamy.

Jak długo trwa urlop macierzyński?

Nowa mama przez sam fakt urodzenia dziecka nabywa prawa do urlopu macierzyńskiego. Jego długość jest zależna od tego, ile maluchów pojawi się na świecie w trakcie jednego porodu. 

Czas urlopu macierzyńskiego przedstawia się następująco:

  • rodząc jedno dziecko kobieta zyskuje prawo do 20 tygodni urlopu,
  • przy ciąży bliźniaczej – 31 tygodni,
  • przy trojaczkach 33 tygodnie,
  • czworaczkach – 35 tygodni,
  • przy pięcioraczkach (i więcej) – 37 tygodni.

Na urlop macierzyński można pójść jeszcze przed narodzinami dziecka. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, przed datą porodu matka może wykorzystać maksymalnie 6 tygodni. Wówczas czas spędzony z dzieckiem po porodzie skraca się o ilość wykorzystanych dni.

Wniosek o urlop macierzyński

Urlop macierzyński co do zasady obowiązuje od dnia porodu, jednak jeśli przyszła matka chce wykorzystać go wcześniej, musi złożyć wniosek. Powinien zawierać podstawowe dane, czyli:

  • imię i nazwisko,
  • datę początku urlopu,
  • kserokopię zaświadczenia lekarskiego o planowanej dacie porodu.

W sytuacji, gdy urlop macierzyński ma rozpocząć się dopiero po urodzeniu dziecka, pracodawcy wystarczy przedłożyć zaświadczenie o porodzie ze szpitala oraz akt urodzenia potomka. Złożenie wniosku o urlop macierzyński nie jest więc konieczne.

Video

Szukasz pracy?
Dodana
Aplikuj bez CV
Dodana

(PS) Sprzedawca do cukierni

SGP APT Sp. z o.o.

  • Dębno
Dodana

(PS) Sprzedawca do cukierni

SGP APT Sp. z o.o.

  • Międzyrzecz
Dodana

Pracownik produkcji okien z PCV

FIRMA OKMAR-PLASTIK

  • Bielsko-Biała
Dodana

Pracujesz na umowę cywilnoprawną? Złóż wniosek o ubezpieczenie chorobowe

Osoby, które świadczą pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną, mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. To właśnie ono pozwoli im skorzystać z płatnego urlopu macierzyńskiego. Trzeba przy tym pamiętać o formalnościach, czyli o złożeniu stosownego wniosku.

Najlepiej zrobić to od razu przy zawieraniu umowy z pracodawcą. Dlaczego? Choć prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje zawsze od pierwszego dnia ubezpieczenia, to do uzyskania świadczeń chorobowych z innego tytułu trzeba odczekać 90 dni okresu ubezpieczenia.

Skrócony urlop macierzyński a tacierzyński

Zgodnie z nowymi przepisami możliwe jest skrócenie urlopu macierzyńskiego, jednak musi zostać spełnionych kilka warunków.

Aby wcześniej zakończyć urlop macierzyński:

  • matka musi wykorzystać co najmniej 14 tygodni po porodzie,
  • opiekę nad dzieckiem musi przejąć ojciec,
  • należy złożyć odpowiedni wniosek – musi to zrobić zarówno matka, jak i ojciec dziecka. 

Pracownica z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego już 8 tygodni po porodzie. Jednak i wówczas ojciec musi zadeklarować, że na pozostałą część trwania urlopu przejmie opiekę nad dzieckiem.

Urlop rodzicielski

Podczas urlopu rodzicielskiego nadal wypłacany jest zasiłek macierzyński. Co ważne, jest to urlop, który ustawa dzieli między oboje rodziców – jedno z nich ma na wyłączność minimum 9 tygodni. Pełen wymiar urlopu obejmuje:

  • 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,
  • 43 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej.

Rodzice dziecka spełniającego warunki określone w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” mają prawo do wykorzystania urlopu w większym zakresie. Wynosi on:

  • 65 tygodni przy ciąży pojedynczej,
  • 67 tygodni, jeśli urodziło się dwoje dzieci i więcej.

Każdemu z rodziców przysługuje 9 tygodni urlopu. Jest to część, której nie można przenieść na drugą osobę. Świadczenie można wykorzystać do ostatniego miesiąca kalendarzowego roku, w którym dziecko skończy 6 lat.

Co ważne, czas urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego można łączyć. Oznacza to, że ojciec może spędzić w domu czas, aby pomóc matce dziecka w pierwszych tygodniach po porodzie.

Video

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek przysługuje wszystkim osobom, które odprowadzają składkę chorobową – w tym również osoby zatrudnione w ramach umowy cywilno-prawnej oraz prowadzące własną działalność.

Warto wiedzieć, że pracownica może wybrać wysokość zasiłku macierzyńskiego. Może ona wynosić:

  • 100% podstawy wynagrodzenia za cały czas korzystania z urlopu macierzyńskiego, ale wówczas na urlopie rodzicielskim zasiłek wynosi 70% wynagrodzenia,
  • 81,5% zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego, jeśli w ciągu 21 dni pracownica złoży wniosek do pracodawcy lub ZUS.

Za nieprzenaszalną część urlopu rodzicielskiego, która należy się ojcu, przysługuje zasiłek w wysokości 70%.

W przypadku osób, które pracowały na podstawie umowy cywilnoprawnej, kwota ta jest obliczana na podstawie przychodu z ostatnich 12 miesięcy. 

Kontrole ZUS

Z punktu widzenia kobiety, która chce w przyszłości korzystać z urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego, istotne jest też podejście Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do sytuacji, w których doszło do zatrudnienia kobiety w zaawansowanej ciąży. W takim przypadku nierzadko zdarza się, że inspektorzy stwierdzają, że stosunek pracy został zawarty wyłącznie dla pozoru.

Warto przy tym jednak wiedzieć, że nie każdą umowę ZUS może zakwestionować. W tej sprawie wypowiadał się niejednokrotnie Sąd Najwyższy. W wyrokach wskazywał on przy tym, że zawarcie umowy w okresie ciąży nie może być traktowane jako naganne nawet w takiej sytuacji, gdy głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego. Dzieje się tak dlatego, że należy pod uwagę wziąć zwrot „dla pozoru” – mowa o takiej sytuacji, w której faktycznie pracownica nie podjęła pracy.

Zasiłek po rozwiązaniu umowy o pracę

Kobieta zatrudniona na umowę zlecenie może liczyć na ochronę na identycznych zasadach, jak kobiety zatrudnione w oparciu umowy o pracę – czyli nawet wtedy, jeżeli przed upływem urlopu macierzyńskiego umowa uległaby rozwiązaniu. Wówczas może ona w dalszym ciągu korzystać z zasiłku macierzyńskiego. Dzieje się tak dlatego, że w takiej sytuacji płatnikiem świadczeń jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Warto wiedzieć, że wypłata zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego jest możliwa w następujących okolicznościach:
  • w sytuacji, gdy tytuł do ubezpieczeń społecznych wygasł w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego;
  • wtedy, gdy umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy przedłużona została do chwili porodu,
  • w sytuacji, gdy zatrudnienie ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy, w której kobieta była zatrudniona;
  • jeśli dziecko urodzone zostanie już po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (zatrudnienia), jednak zatrudnienie ustało w okresie ciąży z naruszeniem przepisów prawa przez pracodawcę;
  • kiedy dziecko zostanie urodzone lub przyjęte na wychowanie w trakcie trwania urlopu wychowawczego.

Podsumowanie

Pojawienie się nowego członka rodziny to wyjątkowy czas. Zadbanie o formalności wcześniej pozwoli cieszyć się nim ze spokojną głową, bez obaw o finansowe zabezpieczenie rodziny.

W razie wyjątkowych sytuacji zawsze warto sprawdzić aktualne informacje na stronie ZUS.

Najczęściej zadawane pytania

Jak złożyć wniosek o urlop macierzyński?

Wniosek o urlop macierzyński niezbędny jest do ustalenia jego wymiaru. Wniosek powinien zawierać podstawowe dane, czyli imię i nazwisko, a także datę od które urlop miałby obowiązywać. Dołączenie kserokopii zaświadczenia lekarskiego o planowanej dacie porodu jest również niezbędne.

Czy osoby pracujące na umowę cywilnoprawną mogą przystąpić do ubezpieczenia chorobowego?

Osoby, które świadczą pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną, mogą przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. To właśnie ono pozwoli im skorzystać z płatnego urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego.

Jak obliczana jest kwota zasiłku macierzyńskiego?

Zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru świadczenia. To oznacza, że jest to taka sama kwota jak ostatnie wynagrodzenie pracownika przed rozpoczęciem urlopu.

Kiedy zaczyna się okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego?

Początek otrzymywania zasiłku macierzyńskiego zależy od wybranego przez pracownicę momentu rozpoczęcia urlopu. Może to być już na 30 dni przed planowanym terminem porodu.

Czy można skrócić urlop macierzyński?

Zgodnie z nowymi przepisami, możliwe jest skrócenie urlopu macierzyńskiego i przejście na tzw. urlop rodzicielski, który może być wykorzystany w dowolnym czasie do ukończenia przez dziecko 6 lat.

Autor

Artykuł został opracowany i zmodyfikowany przez kilku autorów. Poniżej podajemy dane redaktora lub autora, który dokonał ostatniej modyfikacji.

Anna Różak

Copywriterka, autorka głównie dla branży HR. Piszę o rekrutacji, benefitach pracowniczych, jestem na bieżąco ze zmianami w prawie pracy.

Prywatnie mnóstwo czytam i opiekuję się najpiękniejszym kundelkiem po tej stronie Wisły.

9 komentarzy

Gizmo

Gizmo

Takie informacje są zawsze w cenie. Potrzeba tego jest ważna i dlatego dobrze na ten temat znać jak najwięcej szczegółów.
Krystian

Krystian

Kiedyś robione były nawet przekręty z wysokością zasiłku. Brało się najwyższy zus opłacało i potem na urlopie takim l4 i ciach konkretny zastrzyk gotówki. Teraz jednak zupełnie to zostało zlikwidowane i dziury są jak widać łatane
Asia2

Asia2

Z pewnością wiele można się dowiedzieć z powyższego artykuły. Przystępnie został napisany i z pewnością przyda się on wielu.
Maciej

Maciej

Bardzo ciekawie opisane. Dzisiaj jednak wszystko się zmienia więc jak co do czego przyjdzie to zawsze bym to weryfikował ze stanem faktycznym i sprawdzał szczegóły.
Iza Sadlik

Iza Sadlik

Interesowała mnie wysokość zasiłku macierzyńskiego..... Teraz wszystko z tego artykułu wiem.
Oleńka

Oleńka

Wszystkie pracujące matki mają prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego, czyli „zasiłku macierzyńskiego”. Dotyczy pracowników, osób samozatrudnionych, bezrobotnych i kobiet, które pracują w firmie męża i otrzymują wynagrodzenie.
Gutek

Gutek

Masz prawo do jednego roku urlopu macierzyńskiego. Nie ma znaczenia, jak długo pracowałeś dla swojego pracodawcy, ile płacisz lub ile godzin w tygodniu pracujesz.
Damianek

Damianek

Urlop macierzyński jest przyznawany na podstawie wniosku i listy chorych i jest wypłacany przez pracodawcę kosztem ubezpieczenia społecznego na podstawie 100% średnich zarobków.
Feta

Feta

Parę lat temu dobrze zus płacił jednak trzeba było leżeć w domu ze względu na bardzo częste kontrole pracowników tej instytucji. Z tego co wiem wiele ludzi jednak tak realizowało l4.

Dodaj komentarz

Wszystkie pola muszą być prawidłowo wypełnione

Komentarz został dodany

Redakcja Aplikuj.pl zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób lub zawierających wulgarne słowa, adresy www oraz adesy e-mail i numery telefonów.