Ile można potrącić pracownikowi z pensji?

Gdy mowa o potrącaniu kwot z pensji i jednocześnie o jej ochronie, należy wskazać, że mowa tu wyłącznie o wynagrodzeniu, które pracownik uzyskuje tytułem nawiązania stosunku pracy (podpisanie z pracodawcą umowy o pracę). W Kodeksie pracy znaleźć można szczegółowe informacje na temat tego, jakich potrąceń można dokonywać i w jakiej wysokości. Te najprościej podzielić na potrącenia obowiązkowe (pracodawca nie musi mieć zgody pracownika, aby zająć część wynagrodzenia) i dobrowolne (zgoda na nie jest wymagana).

Potrącenia obowiązkowe

Ta grupa potrąceń jest najczęściej spotykana. Zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu pracy, z wynagrodzenia za pracę ? po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ? pracodawca może potrącić sumy, które:

• egzekwowane są na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych,
• egzekwowane są na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• przeznaczone zostaną na pokrycie zaliczek udzielonych pracownikowi,
• przeznaczone zostaną na pokrycie kar porządkowych, które zostały nałożone na pracownika.

Wśród najczęściej występujących tytułów wskazać można na nakazy zapłaty lub ugody sądowe. Warto przy tym pamiętać, że komornik dochodzi roszczeń tylko wówczas, gdy otrzymuje tytuł wykonawczy opatrzony klauzulą wykonalności i stosowny wniosek egzekucyjny. 

Istotną kwestią jest również to, że potrąceń pracodawca dokonuje w podanej powyżej kolejności. Oznacza to, że świadczenia alimentacyjne mają zawsze pierwszeństwo przed innymi. Jeżeli świadczenia alimentacyjne (miesięczna rata) zostaną zaspokojone, to możliwe jest potrącanie kwot tytułem innych należności (oczywiście do granicy maksymalnego potrącenia, które jest określone w przepisach).

Potrącenia dobrowolne

Kodeks pracy przewiduje również możliwość dokonywania innych potrąceń, ale tylko za zgodą pracownika. Ta, dla ewentualnych, późniejszych celów dowodowych, wyrażona powinna zostać na piśmie. Wśród najczęściej występujących potrąceń dobrowolnych wskazać należy na składki z tytułu ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków czy też raty pożyczek, które udzielone zostały pracownikowi z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jednocześnie jednak warto raz jeszcze podkreślić, że na każde przeprowadzane w ten sposób potrącenie pracodawca musi mieć zgodę swojego podwładnego. W przeciwnym razie narusza przepisy obowiązującego prawa pracy.

Ile można potrącić z pensji?

Ustawodawca w szczególny sposób chroni wynagrodzenie pracownika. W Kodeksie pracy ustalone zostały maksymalne wysokości kwot, jakie pracodawca może potrącić z wynagrodzenia osoby zatrudnionej. Zgodnie z art. 87 § 3 Kodeksu pracy potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych ? do wysokości 3/5 wynagrodzenia,
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych ? do wysokości 1/2 wynagrodzenia.

Kiedy mowa o potrąceniach dobrowolnych, to pracodawca jest zobowiązany pozostawić pracownikowi kwotę wolną równą:

• minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, jakie przysługuje pracownikowi pełnoetatowemu już po odliczeniu składek i podatku ? gdy mowa o potrąceniach na rzecz pracodawcy,
• 80% wynagrodzenia minimalnego, jakie przysługuje pracownikowi pełnoetatowemu już po odliczeniu składek i podatku ? przy potrącaniu pozostałych należności.

Jeżeli potrącenia będą dotyczyły pracownika, który nie świadczy pracy w pełnym wymiarze godzin, ale zatrudniony został w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwoty wolne od potrąceń pracodawca powinien proporcjonalnie zmniejszyć.

Ewentualne nagrody, jakie zostały przyznane osobie zatrudnionej z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne czy należności, które przysługują pracownikowi z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej również podlegają egzekucji. W tym jednak wypadku mowa wyłącznie o egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych i to do pełnej wysokości.